W 2017 roku wielu Polaków zaskoczyło się, gdy dowiedzieli się, ile naprawdę wynosił podatek od spadku. Choć temat ten nie jest nowy, to jednak wciąż budzi wiele emocji i kontrowersji. Warto przyjrzeć się bliżej, jakie były stawki tego podatku i jakie miały one konsekwencje dla spadkobierców. W artykule tym postaramy się rozwiać wszelkie wątpliwości dotyczące podatku od spadku w 2017 roku oraz przedstawić jego wpływ na życie codzienne Polaków.
Podstawowe zasady opodatkowania spadków
Podatek od spadków i darowizn jest jednym z tych obciążeń fiskalnych, które mogą znacząco wpłynąć na sytuację finansową osób dziedziczących majątek po bliskich. W Polsce obowiązuje on od lat, a jego wysokość zależy od kilku czynników. Przede wszystkim kluczowe znaczenie ma stopień pokrewieństwa między zmarłym a spadkobiercą. Im bliższa relacja, tym niższa stawka podatku lub nawet możliwość całkowitego zwolnienia z niego.
W 2017 roku obowiązywały trzy grupy podatkowe, które określały wysokość należnego podatku. Do pierwszej grupy zaliczano najbliższą rodzinę: małżonka, dzieci, wnuki oraz rodziców i dziadków. Druga grupa obejmowała dalszych krewnych jak rodzeństwo czy ciotki i wujowie. Trzecia grupa to osoby niespokrewnione lub bardzo daleko związane rodzinne.
Stawki podatkowe dla różnych grup
Dla każdej z tych grup przewidziano inne stawki podatkowe oraz kwoty wolne od opodatkowania. W przypadku pierwszej grupy kwota wolna wynosiła 9637 złotych, co oznaczało, że do tej sumy nie trzeba było płacić żadnego podatku. Dla drugiej grupy kwota ta była niższa i wynosiła 7276 złotych, natomiast dla trzeciej – jedynie 4902 złote.
Stawki samego podatku również różniły się w zależności od grupy: dla pierwszej były one najniższe i zaczynały się od 3% wartości nabytej masy spadkowej powyżej kwoty wolnej; dla drugiej wzrastały do 7%, a dla trzeciej mogły osiągnąć nawet 12%. Takie różnice sprawiały, że planowanie dziedziczenia stało się istotnym elementem zarządzania majątkiem rodzinnym.
Wpływ zmian prawnych na dziedziczenie
Rok 2017 był szczególnym okresem pod względem zmian prawnych dotyczących dziedziczenia w Polsce. Choć same stawki podatkowe nie uległy drastycznym zmianom w porównaniu do lat poprzednich, to jednak pojawiło się kilka istotnych nowelizacji przepisów wpływających na sposób naliczania tego obciążenia fiskalnego.
Jedną z ważniejszych zmian było uproszczenie procedur związanych z uzyskiwaniem zwolnień podatkowych dla najbliższej rodziny. Dzięki temu proces ten stał się mniej skomplikowany i bardziej przejrzysty dla obywateli chcących skorzystać ze swoich praw do ulgowych stawek lub całkowitego zwolnienia z opodatkowania.
Kwestie formalne a rzeczywistość
Niestety mimo tych ułatwień wiele osób nadal napotykało trudności związane ze skomplikowaną biurokracją oraz koniecznością dostarczania licznych dokumentów potwierdzających prawo do ulgowego traktowania przez urząd skarbowy. Często zdarzało się również tak że osoby niespokrewnione musiały ponosić wysokie koszty związane ze sporządzeniem testamentu czy umowy darowizny aby uniknąć najwyższych stawek opodatkowania.
Krytyka systemu opodatkowania spadków
Mimo że podatek od spadków jest powszechnie akceptowany jako forma redystrybucji majątku społecznego to jednak nie brakuje głosów krytycznych wobec jego obecnej formuły obowiązującej w Polsce szczególnie jeśli chodzi o wysokość stawek oraz sposób ich naliczania przez organy państwowe odpowiedzialne za egzekucję tego rodzaju danin publicznych.
Krytycy systemu wskazują przede wszystkim na fakt iż obecne przepisy faworyzują osoby posiadające większe zasoby finansowe które mogą sobie pozwolić na profesjonalną pomoc prawną przy planowaniu sukcesji majątkowej co daje im przewagę nad mniej zamożnymi obywatelami zmuszonymi często do ponoszenia wyższych kosztów fiskalnych przy nabyciu masy spadkowej po swoich bliskich.
Społeczne skutki wysokich stawek
Dodatkowo wysoka progresja stawek może prowadzić do sytuacji gdzie znaczna część odziedziczonego majątku zostaje przeznaczona na pokrycie zobowiązań wobec państwa co ogranicza możliwości inwestycji czy rozwoju gospodarczego beneficjentów takich transferów kapitału międzypokoleniowego co ma negatywny wpływ zarówno na jednostki jak i całą gospodarkę kraju jako całość.
Podsumowując tematykę opodatkowania spadków warto zauważyć że mimo pewnych ułatwień proceduralnych rok 2017 nie przyniósł rewolucyjnych zmian jeśli chodzi o same stawki czy sposób ich naliczania przez organy państwowe odpowiedzialne za egzekucję tego rodzaju danin publicznych choć niewątpliwie uproszczenie procedur administracyjnych stanowi krok we właściwym kierunku ku większej transparentności systemu fiskalnego obowiązującego w naszym kraju co może przyczynić się do poprawienia sytuacji materialnej wielu polskich rodzin borykających się ze skutkami utraty bliskich osób oraz koniecznością regulacji zobowiązań wynikających z tytułu nabycia masy spadkowej po swoich krewnych czy znajomych pozostających poza kręgiem najbliższej rodziny objętej preferencyjnymi warunkami zwolnień ustawowych przewidzianych przez polskie prawo cywilne dotyczące kwestii sukcesji majątkowej pomiędzy poszczególnymi pokoleniami obywateli naszego kraju żyjących tu obecnie bądź zamierzających osiedlić się tu na stałe wraz ze swoimi rodzinami planującymi przyszłość zawodową edukacyjną społeczną kulturalną polityczną ekonomiczną itp…